Op 10 december vond opnieuw een webinar plaats van Mission Reuse, dit keer in samenwerking met het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). Tijdens de webinar stond de transitie naar herbruikbare bekers voor to go-dranken centraal. Te gast waren Brian Reilly van Muuse, Lore Mariën van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij en Sanne Westra van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In dit verslag lees je er meer over.
Is hergebruik duurzamer dan wegwerp?
Allereerst ging Inge Luyten van Mission Reuse in op de vraag of hergebruik wel duurzamer is dan wegwerp. Zij verwees naar de Ladder van Lansink, een belangrijke standaard op het gebied van afvalbeheer. Preventie en hergebruik staan daar bovenaan. Inge: “Hoe hoger je inzet op de ladder, hoe meer we onnodig grondstof- en energiegebruik voorkomen en ook zwerfafval tegengaan.” Toch is die milieuwinst geen eenduidig verhaal. “Herbruikbare bekers zijn gemaakt van dikker materiaal dan wegwerpbekers. Extra transport en wasfaciliteiten zijn nodig om ze weer terug in omloop te brengen. Maar hoe vaker je zo’n beker hergebruikt, hoe duurzamer die beker wordt ten opzichte van iedere keer een wegwerpbeker gebruiken. Dat wijzen verschillende levenscyclusanalyses uit. Een goed werkend systeem voor herbruikbare bekers heeft daarom al snel minder milieu-impact dan wegwerpbekers. ”
Is hergebruik eigenlijk wel veilig?
Vooral nu we te maken hebben met corona, is ook de veiligheid van hergebruik een veel terugkerende vraagstuk. Inge kon daar een kort antwoord op geven: “Meer dan 125 experts wereldwijd zeggen dat wegwerp niet veiliger of onveiliger is dan hergebruik. Voedselveiligheid en hygiëne moeten we waarborgen in elk systeem.” Inge verwees bovendien naar de Sustainable Event Guide. “Die gids bevat goede tips voor hergebruik en hygiëne op evenementen, die ook bruikbaar zijn voor de horeca.”
Zijn herbruikbare bekers een goed idee?
Op welke manier herbruikbare bekers in Nederland een succes kunnen worden, is volgens Inge afhankelijk van de context. “Er zijn grofweg drie contexten waarin herbruikbaar kan worden toegepast: een volledig open systeem, zoals een stad met meerdere deelnemende cafés; een gesloten omgeving waarbij de klant het terrein niet verlaat, zoals een festival; of een gesloten omgeving met één vaste locatie, zoals een kantoor of school. Elke context vraagt om andere oplossingen voor hergebruik. Denk aan de hoogte van de waarborg, mate van automatisering of kansen voor marketing. Ondernemers kunnen zich laten afschrikken door de complexiteit van dat vraagstuk, maar met Mission Reuse hopen we inzichten en handvatten aan te reiken, zodat ondernemers beter weten waar ze kunnen beginnen. “
Ervaringen bij Muuse
Er bestaan wereldwijd enkele tientallen systemen voor herbruikbare bekers. Marcel Keuenhof van het KIDV ging in gesprek met een van hen: Brian Reilly, de CEO en oprichter van Muuse. Brian: “Toen ik nadacht over oplossingen voor wegwerp, realiseerde ik me dat we vóór wegwerp zoveel hergebruiksystemen gebruikten. We werken nu eigenlijk aan een stap terug en daar hebben we meer bewustzijn voor nodig.” Muuse is een succesvol softwareplatform dat het mogelijk maakt om herbruikbare verpakkingen individueel te tracken van supermarkt of café naar consument en dan terug naar inname-plekken, wasgelegenheden en de opslaglocatie. Het werkt daarvoor met QR-codes op de herbruikbare producten die gebruikers gemakkelijk kunnen scannen.
Momenteel zet Muuse het systeem vooral in voor koffiebekers en maaltijdcontainers. In Azië werken ze daarvoor samen met de grootste bezorgservices. Brian: “Je betaalt geen waarborg voor de verpakking, maar als je het niet na dertig dagen en twee herinneringen terugbrengt, betaal je een boete. Zo wilden we meer mensen aanmoedigen om het uit te proberen. Het is belangrijk dat een product zoveel mogelijk wordt hergebruikt.” Gelukkig is dat tot nu toe geen probleem. “Op dit moment doen de meeste gebruikers mee vanuit duurzame overwegingen. Mede daardoor hebben we een zeer goede teruggave van de producten, tot wel 95 procent. De volgende groep (red. minder duurzame) gebruikers kan wat meer uitdaging bieden om deze teruggave hoog te houden.”
Kijkje bij de buren: ervaringen met hergebruikbeleid in Vlaanderen
Lore Mariën van de Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij (OVAM) vertelde over haar ervaringen in België. In 2018 werd in Vlaanderen wetgeving geïntroduceerd rondom cateringmateriaal, naar aanleiding van een studie die uitwees dat hergebruik milieuvriendelijker was dan wegwerp. In januari 2020 is die wetgeving ingevoerd. Lore: “In Vlaanderen zijn organisatoren verplicht om drank op evenementen te serveren in herbruikbare bekers, behalve als het écht niet anders kan. Dan moet minstens 90 procent van de wegwerpproducten worden ingezameld voor recycling.”
Maar hoe controleer je dat? Daar heeft het OVAM iets op verzonnen. “Grote bedrijven, zoals de Pukkelpop-organisatie, kunnen echt een controle verwachten, maar ook kleinere organisatoren moeten zich houden aan de wet. Iedereen die overschakelt, wordt begeleid met een stappenplan en informatie om hen te helpen. Zo hebben we subsidie in het leven geroepen voor gemeentes, zodat ze vijftig procent korting krijgen bij aankoop van herbruikbare bekers. Zij zijn toch een soort uitleencentrum voor lokale evenementen.”
Voor de overheid gelden overigens strengere regels. Lore: “Voor evenementen van de overheid geldt een volledig verbod op wegwerpbekers, net als op de overheidskantoren.” Vanaf 2022 moeten Vlaamse overheden op eigen evenementen en op eigen locaties ook alle voedingsmiddelen in herbruikbare containers aan gaan bieden.
Regelgeving in Nederland
Nederland heeft nog geen vergelijkbare wet- of regelgeving. Maar ook in ons land moeten we aan de slag. In de Single Use Plastics Directive is op Europees niveau vastgelegd dat alle lidstaten ven Europese Unie stappen moeten ondernemen om gebruik van de meest voorkomende plastic wegwerpproducten te verminderen. Bekers zijn er daar een van. Wat deze richtlijn precies inhoudt voor Nederland, dat bepaalt het ministerie.
Sanne Westra van het Ministerie van Infrastructuur en Rijkswaterstaat vertelde meer over de Nederlandse praktijk. “We zijn druk bezig met de beleidsmaatregelen. We zien mogelijkheden in het beprijzen van wegwerpverpakkingen, net zoals bij de plastic tasjes, maar overwegen ook een volledig verbod op wegwerpproducten in bepaalde situaties, zoals bij semipublieke instellingen of festivals. Daarnaast overwegen we een verplichting voor aanbieders om altijd herbruikbare alternatieven naast wegwerp aan te bieden, zodat die keuze er is voor de consument.”
Wanneer kunnen we definitieve beleidsmaatregelen tegemoet zien?
Sanne: “Het is heel lastig om te zeggen wanneer het beleid definitief is. Uiteraard komt er een politiek proces bij kijken waar maanden overheen gaan. We verwachten dat in ze zomer van 2021 de wetgeving openbaar wordt. We gaan op tijd beginnen met het verstrekken van informatie, zodat marktpartijen zich kunnen voorbereiden. Ook willen we zelf met koplopers oplossingen uitproberen en plannen maken samen met de sector.“
Wil je meer weten?
Je kunt de volledige webinar terugkijken via onderstaande video.